کتاب صوتی عرب و اسراییل

کتاب صوتی عرب و اسرائیل

بیت‌المقدس یکی از مناطق مقدسی است که نام آن در کتاب‌های دینی ذکر شده و مورد احترام ادیان مختلف خاورمیانه قرار گرفته است. همین موضوع باعث شده تا از گذشته‌های دور تاکنون کشمکش‌های متعددی بر سر مالکیت این منطقه جریان داشته باشد. در کتاب صوتی عرب و اسرائیل نوشته ماکسیم رودنسون، به بررسی ریشه‌های این درگیری‌ها و عوامل تشدیدکننده‌ی آن پرداخته می‌شود. این اثر که در دسته‌ی کتاب‌های تاریخ خاورمیانه جای می‌گیرد، اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی پیشینه‌ی این بحران در منطقه ارائه می‌دهد.

درباره کتاب صوتی عرب و اسرائیل:

نزاع میان اعراب فلسطینی و یهودیانی که بیت‌المقدس را میراث نیاکان خود می‌دانند، یکی از قدیمی‌ترین درگیری‌های خاورمیانه به شمار می‌رود که ریشه‌های آن به دوران قرون وسطی بازمی‌گردد. در کتاب صوتی عرب و اسرائیل، ماکسیم رودنسون (Maxime Rodinson) این کشمکش دیرینه را از ابتدایی‌ترین مراحل تاریخی آن بررسی می‌کند و تا زمان تأسیس دولت یهودی پس از جنگ جهانی دوم پیش می‌رود.

ماکسیم رودنسون این اثر را با نگاهی به پیشینه‌ی تاریخی منازعات بر سر سرزمین مقدس آغاز می‌کند. بر اساس تحقیقات او، فلسطین همواره یکی از مناطق تاریخی‌ای بوده که اقوام و ادیان مختلف برای آن اهمیت زیادی قائل بوده‌اند. در دوران جنگ‌های صلیبی، مسیحیان تلاش‌های فراوانی برای تصرف بیت‌المقدس کردند. از سوی دیگر، یهودیان نیز این شهر را سرزمین موعود خود می‌دانستند، برای زیارت آن می‌آمدند و دعا می‌کردند که روزی به آن بازگردند یا در آن خاکسپاری شوند. در عین حال، بیت‌المقدس مدت‌های طولانی تحت حاکمیت خلافت‌های اسلامی قرار داشت و اقوام عرب در آن سکونت داشتند، که این تنوع تاریخی به پیچیدگی بیشتر این درگیری‌ها افزوده است.

نویسنده پس از پرداختن به گذشته‌ی باستانی این سرزمین، به ظهور ناسیونالیسم یهودی و عربی می‌پردازد و روند شکل‌گیری این دو جریان را مورد تحلیل قرار می‌دهد. او به بررسی دورانی می‌پردازد که یهودیان به‌عنوان اقلیت‌هایی پراکنده در سراسر جهان زندگی می‌کردند و در شرایطی متغیر، گاه با تسامح و گاه با تبعیض شدید مواجه می‌شدند. در عصر حکومت‌هایی که بر پایه‌ی مذهب بنا شده بودند، یهودیان اغلب به‌عنوان اقلیت‌هایی بدون حقوق برابر دیده می‌شدند. اما پس از انقلاب کبیر فرانسه، دولت‌های مبتنی بر ملت شکل گرفتند، که در آن‌ها معیار اصلی پذیرش افراد دیگر الزام به باورهای مذهبی نبود، بلکه شهروندی بر اساس عضویت در ملت تعریف می‌شد. این تغییر موجب شد یهودیان به‌تدریج به‌عنوان بخشی از ملت‌ها پذیرفته شوند.

با این حال، یهودیان همچنان با دشمنی‌ها و تبعیض‌های تاریخی روبرو بودند و در تلاش بودند تا با ایجاد یک جامعه‌ی مستقل، از وضعیت اقلیت تحت فشار رهایی یابند. این تلاش‌ها سرانجام با ظهور مکتب ضد یهودی در آلمانِ دوران بیسمارک و انتشار کتاب دولت یهود نوشته‌ی تئودور هرتزل به اوج رسید، که منجر به تولد صهیونیسم سیاسی و آغاز ناسیونالیسم یهودی شد.

از سوی دیگر، زمانی که قدرت‌های اروپایی مانند انگلستان و فرانسه موفق شدند خلافت اسلامی عثمانی را از مرزهای اروپا عقب رانده و خود بر سرزمین‌های عربی و مسلمان مسلط شوند، به تدریج اندیشه‌هایی در میان مسلمانان شکل گرفت که هدف آن مقابله با استعمار و احیای جوامع اسلامی بود. نویسنده از سید جمال‌الدین افغانی (یا اسدآبادی) به‌عنوان یکی از پیشگامان این اندیشه‌ها یاد می‌کند و او را بنیان‌گذار ایده‌هایی می‌داند که بعدها زمینه‌ساز شکل‌گیری ناسیونالیسم عرب شد.

ماکسیم رودنسون این دگرگونی دوگانه، یعنی ظهور ناسیونالیسم یهودی و ناسیونالیسم عربی، را عاملی می‌داند که تنش‌های قدیمی بر سر بیت‌المقدس را تشدید کرد. او در ادامه‌ی کتاب به تشکیل دولت یهودی در اسرائیل و شکل‌گیری اتحاد کشورهای عربی علیه آن می‌پردازد و بررسی دقیقی از درگیری‌های نیم‌قرن اخیر میان فلسطین و اسرائیل ارائه می‌دهد. رودنسون با استفاده از اسناد تاریخی و تحلیل‌های اجتماعی، تصویری جامع از این نزاع تاریخی و ریشه‌دار ترسیم می‌کند و جنبه‌های گوناگون آن را روشن می‌سازد.

این اثر توسط انتشارات خوارزمی با ترجمه‌ی رضا براهنی منتشر شده است. همچنین، گروه فرهنگی سماوا نسخه‌ی صوتی آن را با صدای علی عبدل‌پور اصل در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

در نکوداشت‌ کتاب عرب و اسرائیل

• کتابی پرزرق‌وبرق که ثبتی دقیق از حقایق ارائه می‌کند. قضاوت‌هایش منصفانه است و در آن نگرانی عمیقی برای عدالت و انسانیت وجود دارد. (آرنولد توینبی، تاریخ‌دان انگلیسی)

کتاب صوتی عرب و اسرائیل برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای تمام کسانی که به تاریخ خاورمیانه، به‌ویژه درگیری‌‎ها میان اعراب و اسرائیل علاقه‌مند هستند، مناسب است.

در بخشی از کتاب صوتی عرب و اسرائیل می‌شنویم

در تاریخ انقلاب، ناصر با هیجان و صمیمیت تمام عقایدی را بیان می‌کند که گرچه چندان تازه و ابتکاری نیستند، ولی در راهبری وجدان سیاسی او نقش اساسی داشتند. مصر در محدودیت‌های زمانی و مکانی محصور است. نمی‌توان درباره‌ی آن طوری قضاوت کرد که انگار قرن دهم میلادی است. این گفته‌ی ناصر را باید به عنوان اشاره‌ی انتقادی در برنامه‌ی اخوان‌المسلمین به حساب آورد. علاوه‌بر این، مکتب اصالت جدایی از جهان بی‌فایده است. هر کشوری متأثر از حوادثی است که در آن سوی مرزهایش می‌گذرد و به ناچار باید به آن حوادث توجه عمیق کند. تا ریشه‌ی جریان‌هایی را که در آن کشور تأثیر می‌کنند، کشف کند و بفهمد که چگونه در کنار دیگران زندگی کند.