تکنیک‌ های تندخوانی

تکنیک‌ های تندخوانی

این روزها حجم زیادی اطلاعات وارد ذهن ما می‌شود و اغلب احساس می‌کنیم نیاز به یک استراحت داریم. اگرچه ما نمی‌توانیم و نمی‌خواهیم از همه چیز دست بکشیم، اما برعکس، به دنبال این هستیم که مطالب مهم را به عمق بخوانیم، بشنویم یا ببینیم. اما متاسفانه، اغلب زمان کافی برای پوشش تمام این اطلاعات وجود ندارد که ممکن است انگیزه‌مان را کاهش دهد.

احتمالاً وقتی به تندخوانی فکر می‌کنید، احساس ناامیدی و استرس می‌کنید و ممکن است بیان کنید که نمی‌توانید یک مهارت جدید را به سرعت کسب کنید. اما این مسئله قطعاً صحیح نیست. همچنین، آمارها که ایرانی‌ها را به عنوان “کندخوان” توصیف می‌کنند و سرعت خواندنشان را پایین می‌آورند، باید با شرایط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و … در نظر گرفته شود.

ما قصد قضاوت کردن شما را نداریم، بلکه همانند شما سوال می‌پرسیم که واقعاً تندخوانی چه فایده‌ای دارد و چرا باید همه چیز را در مسیر سرعت انجام دهیم؟

در این یادداشت، ما قصد نداریم شما را وادار به رسیدن به یک عدد خاص در سرعت خواندنتان کنیم. صرفاً به شما پیشنهاد می‌دهیم با خودتان بررسی کنید و با انجام چند تغییر کوچک، سرعت خواندنتان را کمی بالا ببرید. همچنین، تفاوت بین خواندن و مطالعه متن‌ها را بررسی می‌کنیم.

قبل از اینکه به تعدادی راهکار بپردازیم، یک فرمول را برای افزایش سرعت خواندن آموزش می‌دهیم. سپس به تکنیک‌های تندخوانی، به‌ویژه در مورد کتاب‌ها، می‌پردازیم و چند کتاب پرطرفدار در این زمینه را معرفی می‌کنیم. همچنین، به تکنیک‌های مرتبط با کتاب‌های الکترونیک و فایل‌های صوتی هم اشاره می‌کنیم.

فرمول سرعت مطالعه

برای انجام این تمرین، ابتدا متنی را انتخاب کنید که به طور معمولی و ساده باشد، سپس زمان‌سنج خود را روشن کنید و شروع به خواندن متن کنید. وقتی متن تمام شد، زمان‌سنج را متوقف کنید و تعداد کلماتی که خوانده‌اید را بشمارید. سپس این عدد را به تعداد ثانیه‌هایی که صرف کرده‌اید تقسیم کنید و حاصل را در ۶۰ ضرب کنید. این کار به شما نشان خواهد داد که به‌صورت میانگین در یک دقیقه چه تعداد کلمه را می‌توانید بخوانید.

تفاوت خواندن با مطالعه‌کردن (یا گوش‌کردن با شنیدن)

بسته به علایق و موضوعاتی که دوست دارید بخوانید، می‌توانید کتاب‌های خودتان را دسته‌بندی کنید. برخی از متون، به عنوان مثال کتب علمی و تخصصی، ممکن است ساده‌تر باشند و شما در صورتی که یک لحظه حواستان پرت شود، قادر به حفظ کلیت متن و درک مفهوم آن باشید. برای این دسته از کتاب‌ها، استفاده از تندخوانی مناسب است. اما برخی دیگر از متون، مانند کتب عمیق فلسفی یا ادبیات کلاسیک، ممکن است مشکل‌تر باشند و شما نیاز داشته باشید که هر بخش را با دقت متوجه شوید تا به بخش بعدی بروید. برای این دسته از کتاب‌ها، مطالعه‌کردن بهتر است.

به همین دلیل، برای تندخوانی کتاب‌های دسته‌ی اول، می‌توانید واحد زمانی خودتان را در نظر بگیرید. اما اگر کتابی از دسته‌ی دوم را انتخاب کردید تا با تندخوانی «مطالعه‌»اش کنید، باید از تکنیک‌های خاص خودتان استفاده کنید تا کیفیت مطالعه‌ی شما افت نکند.

این قضیه برای کتاب‌های صوتی و پادکست هم صدق می‌کند. برخی کتاب‌های صوتی را می‌توانیم به‌راحتی گوش دهیم حتی اگر یک لحظه حواسمان پرت شود و برخی دیگر را نمی‌توانیم حتی لحظه‌ای از آن‌ها غافل شویم. پس به محتوایی که گوش می‌دهید یا می‌خوانید، قبل از هرچیزی، دقت کنید.

تکنیک‌های تندخوانی:

در این قسمت چند تکنیک و روش ساده برای تندخوانی به شما معرفی می‌کنیم. این روش‌ها را در مورد کتاب‌های الکترونیک هم شرح می‌دهیم:

خط کشیدن:

یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای بالابردن سرعت خواندن، استفاده از خط‌کشیدن زیر جملات است. این روش باعث می‌شود حرکت چشم شما به خطا نرود و بهترین راه برای انجام این کار انتخاب چند پاراگراف از متن است، مثلا دو پاراگراف و همزمان با خواندن زیرشان خط بکشید. این کار باعث می‌شود خطوط را از دست ندهید و سرعت خواندنتان افزایش یابد.

برای کتاب‌های الکترونیک که امکان استفاده از قلم و خط‌کشیدن مستقیم وجود ندارد، می‌توانید از تکه‌ای کاغذ یا نشانگری به عنوان کاغذی شبیه نشانگر استفاده کنید. این نشانگر باید به گونه‌ای باشد که شبیه یک کاغذ باشد و فقط اندازه‌ی یک جمله را درون آن سوراخ شده باشد، بنابراین بقیه‌ی متن را می‌پوشاند. با این کار، می‌توانید همزمان با خواندن متن، به سرعت خواندنتان کمک کنید و از دست دادن موقعیت در متن را جلوگیری کنید.

حرکت دست:

اگر روی کتابتان حساس هستید یا امانتی است و نمی‌توانید در آن خط بکشید، بهترین وسیله برای شما انگشت دستتان است. با انگشتتان زیر جملات را خط فرضی بکشید و پیش بروید. هماهنگی بین مغز و دستتان باعث می‌شود متن را بهتر بفهمید.

درون‌خوانی و بلندخوانی نکنید:

تجربه نشان می‌دهد که هنگامی که متن را بلند بخوانیم یا در دل خود بلند بخوانیم (درون‌خوانی/ لب‌خوانی)، سرعت خواندن ما پایین می‌آید. بهترین روش برای تندخوانی، فقط استفاده از چشم است. هرچه بیشتر با چشم‌هایمان بخوانیم، سرعت خواندن چشم ما نیز افزایش می‌یابد. همچنین، در حین مطالعه، به جای حرکت‌دادن سر، چشمان خود را در طول سطور حرکت دهیم. به این ترتیب، از خستگی سر و دیگر اندام‌ها جلوگیری می‌شود و می‌توان بهتر و با سرعت بیشتری متن را مطالعه کرد.

برنگشتن به عقب:

اگر کتاب‌هایی در دسته‌ی اول (یعنی کتاب‌هایی برای خواندن و شنیدن) را انتخاب کرده‌اید و قسمتی از آن را از دست داده‌اید، برنگردید. ادامه دهید. از محتوای متن به کلیت آن پی خواهید برد.

دیدزنی:

شاید تنها می‌خواهید متنی را بخوانید و ببینید چه چیز مهمی در آن نوشته شده است. بهترین روش برای این کار دیدزنی است. یعنی نگاه سرتاسری به متن بیندازید و دنبال کلیدواژه‌ها بگردید. هروقت کلیدواژه را پیدا کردید نگاهی به جمله بیندازید و دوباره دنبال کلیدواژه‌ی بعدی بگردید. اگر کتاب الکترونیک می‌خوانید که کارتان راحت‌تر است؛ می‌توانید برخی کلیدواژه‌های مد نظر را جست‌وجو کنید تا زودتر به آن‌ها برسید. اگر به شما تقلب بخواهیم برسانیم باید بگوییم بعضی جلسه‌ها و همایش‌ها که از شما می‌خواهند کتابی را بخوانید، اما فرصت نمی‌کنید تمام آن را بخوانید، بهترین کار این است که دیدزنی بکنید. اینگونه دست‌کم متوجه می‌شوید کتاب چه ساختاری دارد، چه فصل‌هایی دارد و در مورد چه موضوعاتی سخن گفته است. اگر کتاب صوتی بود نگاهی به فهرست آن بیندازید؛ عمدتا مقدمه، پیش‌گفتار و فصل آخر اطلاعات خوبی به شما ارائه می‌دهند. از آن‌ها غافل نشوید.

حذف عوامل پرت‌کننده‌ی حواس:

سعی کنید در موقعیتی تندخوانی بکنید که کار ضروری دیگری ندارید. کسی قرار نیست شما را صدا بزند و گوشی موبایل هم با پیام‌هایش حواس شما را پرت نمی‌کند. برای مثال کتاب الکترونیک خود را در حالت آفلاین بخوانید یا وقتی کتاب کاغذی می‌خوانید گوشی موبایل خود را خاموش کنید.

استراحت:

هیچ مسابقه‌ای در جریان نیست و قرار نیست کسی که سریع‌تر از همه می‌خواند جایزه بگیرد. بنابراین فقط هدفتان این باشد که کتاب را خوب و باکیفیت و کمی سریع‌تر نسبت به گذشته بخوانید. سریع‌خواندن باعث می‌شود کمتر هم حواستان پرت شود. پس حتما برای خودتان زمانی برای استراحت اختصاص دهید. بهترین زمان برای استراحت، بین دو فصل یا دو بخش است.

‌

موسیقی:

برخی از افراد با شنیدن موسیقی بی‌کلام حین مطالعه‌ی کتاب سرعت و کیفیت خواندشان بالاتر می‌رود. این گزینه را حتما امتحان کنید چون در خواندن شما تاثیر می‌گذارد.

‌

شنیدن روی دور تند:

کتاب‌های صوتی امکانی دارند که می‌توانید صدای گوینده را با سرعت بیشتری بشنوید. اگر کتاب شما از همان دسته‌ی اول کتاب‌هاست، می‌توانید با ضریبی که برای شما مناسب است، سرعت خواندن گوینده را بالاتر ببرید.

سرعت بالاتر در کتاب‌های الکترونیک:

کتاب الکترونیک به دلیل ماهیتی که دارد اصولاً زودتر خوانده می‌شود. ورق‌زدن کتاب الکترونیک راحت‌تر است و می‌توانید فونت، سایز، چینش جملات و پاراگراف‌ها و فاصله‌ی خطوط را به دلخواه خود انتخاب کنید و پس‌زمینه را به رنگی که برای چشم شما مناسب‌تر است در بیاورید. جملات در کتاب الکترونیک زودتر خوانده می‌شوند زیرا چشم راحت‌تر کلمات را پیدا می‌کند. به علاوه، برخی کتاب‌ها از لحاظ فیزیکی سنگین هستند و گرفتن آن‌ها هم دردسری دارد. ولی کتاب الکترونیک این مشکل را ندارد. فقط ممکن است عده‌ای بگویند که خواندن کتاب الکترونیک چشمشان را اذیت می‌کند. این هم مثل هر موضوع دیگری به عادت شما برمی‌گردد. اگر مدتی خواندن کتاب الکترونیک را امتحان کنید، چشم عادت می‌‌کند. فقط حتماً روشنایی گوشی خود را بسنجید. اگر عینکِ مطالعه می‌زنید، حتماً عینکی هم برای استفاده از گوشی تهیه کنید.

مراقب سلامتی‌تان باشید

قبل از اینکه تندخوانی را شروع کنید، سری به چشم‌پزشک بزنید. شاید علت خسته‌شدن شما از مطالعه، ضعف چشمانتان باشد. مراقب چشمانتان باشید و سلامت آن را در اولویت قرار دهید؛ از تمرینات مربوط به تقویت عضلات چشم غافل نشوید (مثلا هر چند دقیقه به دوردست یا بالاوپایین/چپ‌وراست خیره شوید). درضمن هنگام تندخوانی به نحوه‌ی نشستن خود و نور اتاق دقت کنید.