کتاب صوتی چیست؟ و چه نکاتی دارد

کتاب صوتی چیست؟ و چه نکاتی دارد ما در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم. دوستداران کتاب در هر زمانی علاقه‌مند به مطالعه کتاب هستند همین امر باعث می‌شود که مواقعی که به کتاب دسترسی ندارند و یا با کمبود زمان برای مطالعه کتاب مواجه‌اند به سراغ کتاب صوتی بروند، سهولت دسترسی به کتاب صوتی و راحتی استفاده از آن به کمک دوستداران کتاب آمده است با در هر زمان و مکانی بتوانند به کتاب‌های خود دسترسی داشته باشند.

آیا کتاب صوتی به اندازۀ خواندن کتاب مفید است؟

به گفتۀ لیا پرایس، استاد ادبیات انگلیسی دانشگاه‌ هاروارد، ما خیلی زود فرض را بر این می‌گذاریم که عصری به نام عصر طلایی خواندن داشته‌ایم و از آن تنزل کرده‌ایم. ورود کتاب صوتی به دنیای امروزی یکی از مقوله‌هایی است که کتابخوان‌ها با آن روبه‌رو هستند. با وجود علاقه این گروه به کتاب کاغذی سرعت پیشرفت و کمبود زمان برای مطالعه حتی این دسته از مخاطبان کتاب را نیز تحت تاثیر قرار داده و آن‌ها را به سمت شنیدن کتاب به جای خواندن آن سوق داده است.

بر‌اساس مطالعات انجام شده برای به‌خاطر سپردن یک مطلب علاوه بر خواندن، شنیدن یکی از راه‌های مناسب است. خواندن و یا شنیدن یک مطلب به طور مساوی  در به خاطر سپاری مطالب مفید هستند. هنگامی که کتاب‌های چاپی را مطاعه می‌کنیم چشم‌ها مداوم باید متمرکز باشند، اما در هنگام شنیدن کتاب‌های صوتی می‌توان تمرکز بیشتری را به همراه داشته باشیم  برای به‌خاطر سپردن یک مطلب، چندباره شنیدن آن بسیار موثر است که این امکان با کتاب صوتی میسر می‌شود.

منتشرکردن نسخه صوتی، به همراه نسخۀ مکتوب کتاب، سال‌هاست در کشور‌هایی همچون فرانسه، آلمان، انگلستان و بسیاری نقاط دیگر جهان رواج یافته‌است.همزمان با گسترده شدن و دیجیتالی شدن صنعت نشر در دنیا،  استفاده شایسته از این قوه می‌تواند برای ارتقاء فرهنگ مطالعۀ کتاب و همچنین تلفیق دنیای نشر سنتی با امکانات و الزامات نشر روز و بهره‌مندی از آن در ایران نیز مفید باشد.

تاریخچه کتاب شنیداری یا همان صوتی:

نکتۀ قابل توجه در تاریخچۀ کتاب‌های صوتی این است که اولین بار و در پاسخ به نیاز نابینایان در کشورمان ایران و در سال ۱۹۲۹( 1327 ) توسط دکتر جواد شوکولات‌خور که خود نابینا بود ارائه شد؛ اتفاقی که به دلیل جذابیت به سرعت با استقبال عموم مردم رو به رو شد.

پس از آن،  تولید کتاب صوتی به صورت رسمی از سال ۱۹۳۱ میلادی یعنی دو سال بعد کلید خورد. در آمریکا اولین پروژۀ این نوع کتاب‌ها برای نابینایان به نام «پروژه‌ی کتاب برای افراد نابینا» مطرح شد و نخستین کتاب صوتی از این سری حدود ۷۹ سال پیش در سال ۱۹۳۲ میلادی تولید شد. در سال ۱۹۳۳ جی. پی‌هارینگتون که در رشته مردم‌شناسی کار می‌کرد، موفق شد تاریخ قبایل بومی امریکا را روی دیسک‌های آلومینیومی با استفاده از گرامافونی که با برق اتومبیل کار می‌کرد ضبط کند. کتاب گویا، سنت قصه‌گویی را که‌هارینگتون در گذشته تحقیقاتی درباره‌ی آن انجام داده بود، زنده می‌کرد. تا سال ۱۹۳۵ که پس از آن کنگره تصویب کرد کتاب‌های سخن‌گو برای شهروندان نابینا به رایگان ارسال شود، پروژه‌ی «کتاب برای نابینایان بزرگسال» به‌طور جدی دنبال می‌شد. درآغاز برخی از کتاب‌های آموزشی و درسی روی کاست پیاده شد و به دنبال آن کتاب‌های ادبی، داستان و حکایات ارائه شدند.

برای مطالعۀ بیشتر در زمینۀ کتاب صوتی، خواندن چگونه به کتاب صوتی گوش بدهیم را از دست ندهید.

10 مزیت کتاب صوتی نسبت به چاپی

۱. در دسترس بودن کتاب صوتی

از مهم‌ترین فواید کتاب صوتی، در دسترس بودن آن است. یکی از وسایلی که امروزه تقریبا همه‌جا در دسترس است گوشی همراه است. با نصب یک اپلیکیشن در گوشی همراه، میتوان روزانه به تعداد زیادی کتاب صوتی دست یافت. در هر زمان و مکانی که بخواهید، میتوانید با ساده‌ترین ابزار کتاب صوتی را بشنوید. مهم نیست در شرایط خاص یا مناسبی قرار داشته باشید وقتی دارید ورزش می‌کنید یا به امور منزل مشغولید، در مسیر رفتن به سر کار و یا در صف نانوایی می‌توانید به کتاب صوتی گوش بدهید.

۲. استفاده از زمان‌های مرده و پرت

بله! وقتی در شرایط مختلف به کتاب صوتی گوش میدهید در زمانتان صرفه‌جویی میکنید، وقتی روزانه حداقل، دو سه ساعت از زمان خود را در راه خانه به محل کار هستید، می‌توانید این زمان‌های مرده و پرت را به مطالعه اختصاص دهید اما این مطالعه به جای خواندن، با وجود کتاب صوتی حتی افراد بی‌سواد هم میتوانند از نعمت کتاب بهره‌مند شوند.

۳. انتخاب بر اساس سلیقه

مخاطب در رادیو و تلویزیون محدوده کمی برای انتخاب دارد ولی در انتخاب کتاب صوتی مخاطب این قدرت را دارد که اکثر زمینه‌های مورد علاقه‌اش را جستجو و محصول مورد نظر خود را انتخاب کند.

۴. قابل استفاده برای نابینایان

برای نابینایان و افرادی که مطالعه برای چشمشان مضر است، کتاب صوتی بهترین هدیه‌ای است که می‌توانید با خریدنش خوشحالشان کنید. حتی در زمان ورزش و پیاده‌روی یا قبل از خواب، شنیدن یک کتاب صوتی سرگرمی دل‌نشینی خواهد بود.

۵. استفاده آفلاین و همیشگی از کتاب صوتی

یک فایل صوتی قابلیت مکث کردن و عقب و جلو کردن متن را در اختیار مخاطب می‌گذارد. می‌توانید هر چند بار که بخواهید کتاب گویای خود را بشنوید در صورتی‌که رادیو و حتی رادیو اینترنتی این امکان را ندارد.

۶. قابلیت استفاده برای کودکان

شنیدن یک قصه خوب توسط گویندگان ماهر، برای کودکان بسیار جذاب است. کتاب صوتی می‌تواند در افزایش مهارت‌های شنیداری و گفتاری کودکان مؤثر باشد و علاقه کودک را به کتاب افزایش دهد.

۷. بهترین انتخاب برای سالمندان، بیماران و ناتوانان و معلولین

کتاب صوتی برای این دسته از افراد فوق‌العاده است. افرادی که به هر دلیلی از فعالیت‌های معمول محروم هستند، با گوش دادن به کتاب صوتی، می‌توانند بخش زیادی از اوقات خود را به بهترین شکل پر کنند و از آن لذت ببرند.

 ۸. صرفه‌جویی در مصرف کاغذ و قطع درختان

می‌توان با استفاده از کتاب صوتی،در مصرف کاغذ صرفه‌جویی نمود و به حفظ حیات محیط زیست کمک کرد.

۹. استفاده از کتاب صوتی برای اهداف آموزشی

کتاب صوتی ابزارارزشمندی در اهداف آموزشی محسوب می‌شود. وقتی مشغول به کار‌هایی هستید که نیاز به تمرکز و توجه زیادی ندارد، می‌توانید با گوش کردن به کتاب صوتی، در کنار کار‌های دیگر به یادگیری بپردازید.

10.قابلیت حمل آسان

حمل کتاب‌های صوتی از کتاب‌های چاپی بسیار آسان‌تر است. شما به‌راحتی می‌توانید با دانلود کتاب صوتی خود و نگهداری آن در گوشی موبایل و دستگاه‌های پخش موسیقی، آن را حمل کنید. دیگر کتابی نیاز ندارید که سنگینی حمل آن شما را اذیت کند؛ می‌توانید همیشه کتاب گویای خود را به همراه داشته‌باشید و زمان‌های بیشتری را برای گوش دادن پیدا کنید.

نکته مهم:

مسئله‌ای که در کتاب صوتی بسیار حائز اهمیت است “راوی” کتاب است. اگر راوی نتواند حس کتاب را به خوبی منتقل کند،کیفیت محتوا و نویسنده کتاب را تحت شعاع قرار می‌دهد.

کتاب گویا یا رادیو؟

روش Push Technology در جذب مخاطب، که در رادیو و تلویزیون از آن استفاده می‌شود،  به معنی کمترین دخالت کاربر در انتخاب محصولی است که تحویل می‌گیرد؛ در مقابل روش دیگری در جذب مخاطب وجود دارد به نام Pull Technology،  این روش به معنای آن است که مخاطب پررنگ‌ترین نقش را در انتخاب محصول دارد و می‌تواند هر نوع شخصی‌سازی را برای اخذ محصول نهایی به کار گیرد. مخاطبان در پادکست و کتاب صوتی بالاترین قدرت انتخاب را برای گوش دادن به پادکست‌های سلامت، ورزشی، اجتماعی و … دارند.

در پادکست یا نوار صوتی تمام امکانات اعم از شنیدن هر قسمت از صدا، جلو و عقب کردن آن و شنیدن مجدد در اختیار مخاطب است. ولی در رادیو یا حتی رادیو‌های اینترنتی چنین قابلیتی برای کاربر تعریف نشده است.

معایب کتاب‌های شنیداری کدامند؟

کتاب‌های صوتی را حتماً به شکل قانونی بخرید.درغیر‌این‎صورت ممکن‌است ضرر مالی بر ناشران ایرانی وارد شود که مسبب آن فروش کتاب‌های صوتی بدون حق نشر و بدون رعایت حقوق نویسندگان است. قیمت این کتاب‌ها هم معمولاً مناسب است و بیشتر ما توانایی خریدنشان را داریم. به گفتۀ عده‌ای کتاب‌های صوتی بخشی از تخیل ما که با دیدن کلمات کتاب فعال می‌شوند را غیرفعال می‌کنند و شنیدن کتاب در مقایسه با لمس کاغذ آن و دیدن واژه‌ها لذت‌بخش نخواهد بود؛ در واقع اگر خوب نگاه کنیم کتاب صوتی اگربتواند سرانه مطالعه که در ایران هم بسیار پایین است را هرچند مختصر افزایش دهد این اتفاق پیشرفت خوبی در این زمینه است. باید بپذیریم که در این عصر تکنولوژی بهتر است تغییرات این‌چنینی را بپذیریم و با جریان روز جهان آهسته و پیوسته پیش برویم. البته باید گفت کتاب کاغذی طرفداران همیشگی خود را دارد و کتاب‌خوانان جامعه به کاغذ وفادار خواهند ماند.

امیدواریم پاسخ سوال کتاب صوتی چیست؟  را گرفته باشید اگر سوالی داشتید به اینستاگرام سماوا مراجعه کنید.